ترانزیستور[۱] مهمترین قطعۀ مداری در الکترونیک است و برای تقویت یا قطع و وصل سیگنالها به کار میرود. ترانزیستور یکی از ادوات حالت جامد است که از مواد نیمهرسانایی مانند سیلیسیم و ژرمانیم ساخته میشود. یک ترانزیستور در ساختار خود دارای پیوندهای نوع N و نوع P است.
ترانزیستورها به دو دسته کلی تقسیم میشوند: ترانزیستورهای اتصال دوقطبی (BJT) و ترانزیستورهای اثر میدانی (FET). اِعمال جریان در BJTها، و ولتاژ در FETها بین ورودی و ترمینال مشترک، رسانایی بین خروجی و ترمینال مشترک را افزایش میدهد، از اینرو سبب کنترل شدت جریان بین آنها میشود. مشخصات ترانزیستورها به نوع آنها بستگی دارد. شکل ظاهری ترانزیستورها با توجه به توان و فرکانس کاریشان متفاوت است.
در مدارهای آنالوگ، ترانزیستورها در تقویتکنندهها استفاده میشوند (تقویت سیگنالهایی مانند صوت، امواج رادیویی، …) و نیز منابع تغذیه تثبیتشده خطی و غیرخطی (منبع تغذیه سوییچینگ). در مدارهای دیجیتال از ترانزیستورها به عنوان سوییچ (کلید) الکترونیکی استفاده میشود، اگر چه به ندرت به صورت یک قطعۀ جداگانه، بلکه به صورت بههمپیوسته در مدارهای مجتمع یکپارچه به کار میروند. مدارهای دیجیتال شامل گیتهای منطقی (logic gates)، حافظه با دسترسی تصادفی (RAM)، ریزپردازندهها و پردازندههای سیگنال دیجیتال (DSP) هستند.
ترانزیستور BJT، سهپایه دارد: بِیس (پایه Base)، کُلِکتور یا کالِکتِر (جمعکننده Collector) و اِمیتر (منتشرکننده Emitter)